Türk Vatandaşlarına Svalbard’da Yeni Haklar: Spitsbergen Anlaşması Yürürlükte

Paylaş

7 Mart 2025 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan Cumhurbaşkanı Kararı ile Türkiye, 1920 yılında Paris’te imzalanan Spitsbergen (Svalbard) Anlaşması’na resmen taraf oldu. Bu tarihi adım, Türk vatandaşlarına ve şirketlerine Norveç’e bağlı Svalbard Takımadaları’nda mülk edinme, oturma izni alma ve çeşitli ekonomik faaliyetlerde bulunma hakkı tanıyor. Kuzey Kutbu’na yaklaşık 750 kilometre mesafede yer alan bu eşsiz bölge, hem bilimsel hem de ekonomik açıdan Türkiye için yeni fırsatlar sunuyor.

Spitsbergen Anlaşması Nedir?

Spitsbergen Anlaşması, 9 Şubat 1920’de Birinci Dünya Savaşı sonrası barış görüşmeleri kapsamında imzalanmış ve 14 Ağustos 1925’te yürürlüğe girmiştir. Anlaşma, Svalbard Takımadaları’nın Norveç egemenliği altında olduğunu tanırken, taraf ülkelerin vatandaşlarına adalarda eşit haklar sunar. Bu haklar arasında mülk edinme, ikamet etme, balıkçılık, madencilik, denizcilik ve bilimsel araştırma yapma gibi faaliyetler yer alıyor. Türkiye, bu anlaşmaya katılarak 50’nci taraf ülke oldu ve böylece Türk vatandaşları için Arktik bölgesinde yeni bir kapı aralandı.

Türk Vatandaşlarına Tanınan Haklar

Resmi Gazete’de yayımlanan kararla birlikte, Türk vatandaşları ve şirketleri Svalbard’da önemli haklar elde etti:

1. Mülk Edinme ve Oturma İzni: Türkler, Svalbard Takımadaları’nda ev, arazi veya ticari mülk satın alabilecek ve burada yaşayabilecek. Anlaşma gereği, adaya giriş ve oturum için vize şartı bulunmuyor; ancak geçimlerini sağlayabilecek maddi yeterliliğe sahip olmaları gerekiyor.
2. Ticari Faaliyetler: Türk şirketleri, adaların kara sularında balıkçılık yapabilecek, madencilik ve denizcilik gibi sektörlerde faaliyet gösterebilecek. Bu, Türkiye’nin Arktik bölgesindeki ekonomik varlığını güçlendirme potansiyeli taşıyor.
3. Bilimsel Araştırmalar ve Eğitim: Türk bilim insanları, Svalbard’da kurulması planlanan Türk Bilim İstasyonu’nda araştırma yapma imkanına kavuşacak. Ayrıca, Türk öğrenciler Svalbard Üniversite Merkezi’nde eğitim alabilecek.

Kutup Bölgesindeki Benzersiz Bir Yer

Norveç’e bağlı Svalbard Takımadaları, Kuzey Buz Denizi’nde, Kuzey Kutbu’na en yakın yerleşim yerlerinden biri olarak biliniyor. Yaklaşık 5 bin kişinin yaşadığı bu bölgede, 6 ay gece ve 6 ay gündüz yaşanıyor. Doğal güzellikleriyle turistleri cezbeden Svalbard, aynı zamanda kutup ayısı nüfusunun insan nüfusundan fazla olmasıyla dikkat çekiyor. Adalar, kömür madenciliği, turizm ve bilimsel araştırmalar açısından uzun süredir önemli bir merkez konumunda.

Türkiye’nin Arktik’teki Yükselen Rolü

Türkiye’nin Spitsbergen Anlaşması’na taraf olması, son yıllarda Arktik bölgesine yönelik ilgisinin bir göstergesi. TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi (TÜBİTAK MAM) öncülüğünde 2019’dan beri gerçekleştirilen Ulusal Arktik Bilimsel Araştırma Seferleri, bu ilginin somut bir yansıması. Dördüncüsü 26 Haziran - 25 Temmuz 2024 tarihlerinde tamamlanan bu seferler, Türkiye’nin iklim değişikliği ve kutup araştırmalarındaki yetkinliğini ortaya koyuyor. Svalbard’daki yeni haklar, Türkiye’nin Arktik Konseyi’ne gözlemci üye olma hedefini de destekliyor.

Neden Önemli?

Svalbard, yalnızca doğal kaynakları ve turizm potansiyeliyle değil, aynı zamanda stratejik konumuyla da öne çıkıyor. İklim değişikliği nedeniyle Arktik bölgesindeki buzulların erimesi, yeni ticaret rotalarını ve kaynaklara erişimi mümkün kılıyor. Türkiye’nin bu bölgede varlık göstermesi, hem bilimsel hem de ekonomik açıdan uzun vadeli kazanımlar sağlayabilir. Ayrıca, Svalbard’ın vizesiz erişim sunması, Türk vatandaşları için cazip bir alternatif yaşam veya yatırım alanı yaratabilir.

Özetlersek

Spitsbergen Anlaşması’nın yürürlüğe girmesiyle, Türk vatandaşları ve şirketleri için Svalbard’da yepyeni bir sayfa açıldı. Bu karar, Türkiye’nin Arktik bölgesindeki etkisini artırma yolunda atılmış cesur bir adım olarak değerlendiriliyor. Kutup ayılarıyla komşu bir yaşam, balıkçılık veya bilimsel keşifler… Svalbard, Türkler için artık hayal olmaktan çıktı ve gerçek bir fırsat haline geldi. Bu gelişme, hem bireysel hem de ulusal düzeyde nasıl bir etki yaratacak, zamanla daha net ortaya çıkacak. Şimdilik, Kuzey Kutbu’na bir adım daha yaklaşmış olmanın heyecanı Türkiye’yi sarıyor.

Bu makale, 9 Mart 2025 itibarıyla güncel bilgileri yansıtmaktadır ve Resmi Gazete’de yayımlanan karara dayanmaktadır. Svalbard’daki fırsatlar hakkında daha fazla bilgi için resmi kaynakları takip etmeye devam edin!