Deprem Tekerrürden İbarettir. Marmara İçin Ziller Çalıyor Mu?

Paylaş

Deprem… Bu kelime bile içimizi ürpertiyor, değil mi? Hele Türkiye gibi bir deprem ülkesinde yaşıyorsan, bu korku hiç de yabancı değil. 1999 Gölcük Depremi'ni hatırlayanlar, televizyon ekranlarından gelen yıkım görüntülerini, enkaz altından çıkarılan insanları ve günlerce süren çaresiz bekleyişi unutamaz. Unutmamalı da! Çünkü unutursak, aynı acıyı tekrar yaşama ihtimalimiz artar.

Ama işin ilginç tarafı şu: Depremler rastgele olmuyor. Doğa düzensiz gibi görünse de aslında içinde belli bir ritim var. Zamanını bilemiyoruz belki ama hangi bölgede büyük bir deprem olacağını az çok tahmin edebiliyoruz. Ve bu tahminlerin işaret ettiği yer, Marmara Bölgesi.

Peki, neden?

Bunun cevabını anlamak için önce depremlerin nasıl çalıştığını, sonra da Türkiye’nin en tehlikeli fay hattı olan Kuzey Anadolu Fay Hattı'nı (KAF) iyi anlamak gerekiyor.

Depremler Neden Olur ve Neden Tekrar Eder?

Dünya'nın yüzeyi aslında sabit bir kara parçası değil, dev plakaların üstünde yüzdüğü koca bir küre. Bu plakalar her yıl milim milim hareket ediyor ve birbirlerine baskı uyguluyor. İşte bu baskı fazla geldiğinde, fay hatları boyunca bir kırılma oluyor ve deprem meydana geliyor.

Türkiye’nin tam ortasında bulunduğu Anadolu Plakası, adeta bir mengenenin içine sıkışmış gibi. Güneyden Arap ve Afrika plakaları bizi yukarı doğru itiyor, kuzeyde Avrasya Plakası ise karşı duruyor. Sonuç? Anadolu, batıya doğru kaymaya çalışıyor. Ama öyle kolayca hareket edemiyor, çünkü önünde onu tutan fay hatları var. İşte bu faylar zamanla geriliyor, geriliyor ve en zayıf noktasından kırılıyor. O kırılma anı da, bizim hissettiğimiz deprem oluyor.

Bu olayın rastgele değil, döngüsel olduğunu biliyoruz. Yani faylar belli bir sürede belirli bir enerji biriktiriyor ve yeterince gerildiklerinde kırılıyorlar. Bunu bir lastik bant gibi düşünebilirsin: Çektikçe gerginleşir, bir noktada da kopar. Fay hatları da benzer şekilde çalışıyor.

Bilim insanları bu döngüyü takip ederek hangi bölgede büyük bir deprem olabileceğini önceden tahmin edebiliyor. Ve maalesef, Marmara’nın sıradaki büyük deprem için alarm verdiğini söylüyorlar.

Kuzey Anadolu Fay Hattı: Türkiye’nin Deprem Otobanı

Türkiye’de depremler neden hep benzer yerlerde oluyor? Cevabı basit: Kuzey Anadolu Fay Hattı (KAF).

KAF, dünyanın en hızlı hareket eden ve en aktif fay hatlarından biri. 1200 kilometrelik bu dev fay, Erzincan’dan başlayıp Marmara Denizi’ne kadar uzanıyor. Depremlerin sık sık bu hatta meydana gelmesinin nedeni, Anadolu’nun Avrasya’ya sürtünerek kayması ve bu hareketin sürekli gerilim yaratması.

Bu fay hattının en ilginç özelliklerinden biri depremlerin batıya doğru göç etmesi. Yani doğuda bir segment kırıldığında, o bölgedeki stres bir başka bölgeye aktarılıyor ve zamanla orada da büyük bir kırılma oluyor. Bilim insanları, 20. yüzyılda Kuzey Anadolu Fay Hattı'nda bir "deprem fırtınası" yaşandığını söylüyor.

İşte o fırtınadan bazı büyük depremler:

📍 1939 Erzincan Depremi: 7.9 büyüklüğünde, 33 bin can kaybı.
📍 1942 Niksar-Erbaa Depremi: 7.0 büyüklüğünde.
📍 1943 Tosya-Ladik Depremi: 7.2 büyüklüğünde.
📍 1944 Bolu-Gerede Depremi: 7.4 büyüklüğünde.
📍 1967 Adapazarı Depremi: 7.2 büyüklüğünde.
📍 1999 Gölcük Depremi: 7.4 büyüklüğünde, 17 binden fazla can kaybı.

Ve şimdi sıra Marmara'ya gelmiş gibi görünüyor…

Marmara İçin Geri Sayım Başladı mı?

1999 Gölcük Depremi’nden bu yana, Kuzey Anadolu Fay Hattı’nın Marmara Denizi içindeki segmentinde büyük bir kırılma olmadı. Ama bu, enerji birikmediği anlamına gelmiyor. Tam tersine, 1999'dan bu yana geçen 25 yılda büyük bir stres yüklenmiş durumda.

Marmara Bölgesi’nin deprem geçmişine baktığımızda ise karşımıza şu tablo çıkıyor:

📍 1509 İstanbul Depremi: 7.2 büyüklüğünde, "Küçük Kıyamet" olarak anıldı.
📍 1766 Depremi: 7.4 büyüklüğünde, İstanbul'da büyük yıkım yarattı.
📍 1894 İstanbul Depremi: 7.0 büyüklüğünde, şehirde ciddi hasar oluşturdu.
📍 1912 Mürefte-Şarköy Depremi: 7.3 büyüklüğünde.
📍 1999 Gölcük Depremi: 7.4 büyüklüğünde.

Bu tabloya baktığımızda, Marmara’da yaklaşık 100-150 yılda bir büyük deprem meydana geldiğini ve her 250 yılda bir bunun çok şiddetli olduğunu görüyoruz. 1509’dan 1766’ya 257 yıl, 1766’dan 1894’e 128 yıl, 1894’ten 1999’a 105 yıl…

Şu an 1999’dan bu yana 25 yıl geçti. Yani periyodik döngüye göre, önümüzdeki birkaç on yıl içinde Marmara’da büyük bir deprem olma ihtimali oldukça yüksek.

Ne Yapmalıyız? Bilmek Yetmez, Harekete Geçmeliyiz!

Bilim insanları sürekli uyarıyor: İstanbul ve çevresinde büyük bir deprem kaçınılmaz. Peki biz bu duruma ne kadar hazırız?

✔️ Evimiz gerçekten depreme dayanıklı mı?
✔️ Deprem anında nasıl hareket edeceğimizi biliyor muyuz?
✔️ Acil durum çantamız hazır mı?
✔️ Ailemizle bir toplanma planı yaptık mı?

Bu soruların cevabı "evet" olmalı. Çünkü deprem öldürmez, binalar öldürür.

Japonya’da da büyük depremler oluyor, ama neredeyse kimse hayatını kaybetmiyor. Çünkü onlar depremi ciddiye alıyor ve binalarını sağlam yapıyorlar. Bizim de aynı ciddiyetle yaklaşmamız gerekiyor.

Deprem bizim kaderimiz olabilir ama yıkılmak zorunda değiliz. Önlem alırsak, bilinçli olursak, bu doğa olayını bir felakete çevirmemek bizim elimizde.

Sen ne düşünüyorsun? Marmara’daki deprem gerçeği seni nasıl etkiliyor? Yorumlarını bekliyorum, çünkü bu konu hepimizi ilgilendiriyor. 🚨⏳